Wie ben jij?

Hoe eindeloos de zomervakantie ook mag lijken, er komt een einde aan. Weet je nog hoe vermoeid je je voelde in juni en juli? Misschien zelfs gesloopt. Afscheid nemen, opruimen, de laatste signaleren en beslissingen noteren. Gesprekken. De deur dichttrekken. Op weg naar vakantie.

En nu verschijnt eind augustus in beeld. Je ontmoet je collega’s en krijgt zin in het nieuwe schooljaar. Het kriebelt alweer. Je bent je rommelige lokaal eens in gelopen. Het lijkt altijd zo zielloos. Tafels, stoelen en kasten bij elkaar geschoven in een hoek. De vloer glimt wel mooi. Je hebt nagedacht over de inrichting. Gepuzzeld met de tafelgroepjes. Wie kan bij wie? Kloppen de looplijnen? Staat de aandachtstafel in het blikveld? Een bijna leeg prikbord. Je wilt de kinderen een warm welkom geven. Je hebt je bureau en je eigen spullen een onopvallende plek gegeven. Het lokaal is per slot voor de kinderen.

Ondertussen denk je na over de leerlijnen. Wat zullen de kinderen in jouw groep gaan leren? Hoe gaan ze dat leren? Staan de materialen goed in de kasten? Je bekijkt je periodeplan en herontdekt welke leerinhouden de eerste periode centraal staan.
Denk je alleen aan lezen, rekenen en taal? Vraag je je ook af hoe de kinderen zich zullen ontwikkelen. Hoe ze denken, voelen en doen. Wie ze worden.

En vraag je je af wat je zelf belangrijk vindt? Jouw persoonlijke kleuring. Wat laat je van jezelf zien. Hoe laat je jezelf zien. Waar wil jij naar toe met je groep. Waar ligt jouw focus. Welk eigen verhaal vertel jij. En voel je je verantwoordelijk voor je eigen verhaal. Hoe zorg je dat de waan van de dag er niet mee aan de haal gaat.
Wat breng jij?
Wie ben jij?

Esther Pelgrom
Augustus 2019

Steun en sturing en inspiratie

Wat betekenen deze drie woorden, steun en sturing en inspiratie? Laten we eens bij sturing beginnen. Op sturing van leerinhouden in het onderwijs ligt tegenwoordig de meeste nadruk. Sturing op leerlijnen en op doelen. Sturing zodat een kind weet wat het kan gaan doen, wat het kan leren en hoe hij het kan gaan leren. Ik tik hier bewust het werkwoord kan. Al lijkt het soms meer op een moeten. Dat wat het kind moet leren

Sturing geeft duidelijkheid. En veiligheid. Sturing geven we ook op het gebied van gedrag door onze gedragsverwachtingen uit te spreken, wellevendheidslesjes te geven. Zo ontstaat de cohesiemaatschappij.

Daarnaast bieden we steun. Steun door er onvoorwaardelijk voor een kind te zijn. Je geeft het kind de ruimte zijn ontdekkingen te doen, te vallen en weer op te staan. Als het niet zelf lukt, ben jij er natuurlijk voor hem. Je helpt het kind op weg zodat het weer zelf verder kan. Je laat merken dat je het fijn vindt dat het kind er is, dat je het ziet. Help mij het zelf te doen. Leer mij het zelf te doen. Laat mij het zelf doen. Je steunt in het proces van zelfstandigheid naar verantwoordelijkheid.

Inspiratie blijkt er het meest toe te doen. Dat jij dus inspireert. Hoe makkelijk kan het zijn. Dat jij het leuk hebt op je werk, geniet van de lesjes die je geeft en de kinderen om je heen. En is dit nou niet juist datgene waarom jij het onderwijs in bent gegaan? Inspiratie betekent dat als kinderen jou zien genieten dat zij zich dan beter ontwikkelen.
Doe de dingen dus met je hart, met volledige betrokkenheid. Hoe mooi en vol kan je dag dan zijn.

Esther Pelgrom
Februari 2018

Phiew!

M’n dag zit erop. Het was weer een volle dag. Ik heb genoten. En voel me daarnaast ook moe. Want wat doe ik veel op een dag. En soms kan ik de verleiding niet weerstaan de nadruk te leggen op dat wat ik niet heb gedaan. Met Sophie had ik nog graag dit, met Jim nog graag dat en Jasmine heb ik eigenlijk niet gezien. Ja, bij het geven van de hand. Ik schiet te kort.

Je herkent dit vast. Je to do list van vanmorgen is niet gelukt en de nieuwe wordt zo nog weer langer. En toch heb je veel zinvolle dingen gedaan vandaag, gezien vandaag. Het helpt mij de veelheid van things-to-do te ordenen. En Jolles (Ellis en het verbreinen) bracht een mooie ordening aan. Op basis van zijn vele hersenonderzoeken zegt hij het volgende: een leerkracht hoeft slechts 3 dingen te bieden. Steun, sturing en inspiratie. En om het nog eenvoudiger te maken: alleen die laatste is van essentieel belang. Inspiratie bieden zorgt ervoor dat het kind zich het beste ontwikkelt, dat heeft hij het meeste nodig. Phiew!

Ik ben weer een beetje gerustgesteld. Ik wist het eigenlijk wel. Al dat gejaag en geren…. Het is zo veel belangrijker wie ik ben. Hoe ik de dingen doe. Wat ik echt te vertellen heb.

Esther Pelgrom
december 2017

Pppfff wat heb ik een drukke groep

Ja maar ik heb ook zo’n drukke groep. Eigenlijk schrik ik ieder keer weer als ik dit hoor. Misschien is schrikken niet eens het goede woord, ben ik eerder verbaasd. Verbaasd dat een leerkracht -een montessorileerkracht- dit zegt. In volle overtuiging. Deze zin doet de deur dicht naar oplossingen. Het lijkt een reden te zijn om dingen niet te doen, te laten. Want het kan tòch niet. De groep is immers zo druk.

Hoe fixed kan je mindset zijn? En hoe treurig ook? Ik zou er moedeloos van worden. Want als je niets kunt omdat je groep zo druk is, dan ga je toch niet meer met plezier naar je werk? Dan sleep je jezelf toch door de dagen?

Ik wil je uitdagen tot een experiment, verleiden zelfs. Stop nu eens met denken dat je groep zo druk is. Of zelfs: stop met denken dat dat kind zo druk is. Stop er gewoon direct mee. Nu dus. En denk: wat een heerlijke groep heb ik. Er wordt lekker gewerkt, de kinderen willen gewoon leren. Niet zo moeilijk hoor, zo te denken.

 

Verandert er ook iets? Jazeker verandert er iets. Doordat jij positiever denkt, ga je anders handelen. Je gaat de groep -het kind- benaderen vanuit een optimistische houding. Je straalt uit dat ze het willen en het kunnen. Jouw flow zal als een olievlek door de groep gaan. Je gaat die kinderen een lesje geven, die makkelijk de polarisatie van de aandacht bereiken. Kinderen die kunnen en willen. Hun flow zal als een olievlek door de groep gaan. Een opwaartse spiraal. Ben jij even blij.

Esther Pelgrom
november 2016

Werkwoordspelling? Zo moeilijk is dat niet.

Dat Montessori geniaal was, wisten we al. Ze bood ons een optimistische kijk op het leven. En wat een prachtige materialen heeft ze ontwikkeld op basis van kijken. Kijken naar kinderen om zo haar materialen te perfectioneren. Wat een kennis van ontwikkelingsfasen en leerlijnen had zij.
Heel af en toe sta ik daar weer eens bij stil. En dat gebeurde laatst toen ik met een Neerlandicus sprak over spellingdidactieken en onze taalsymbolen liet zien. Hij vond ze geniaal, zeker die rode cirkel. Rond en rood voor het werkwoord. Een signaalkleur. En dan alleen rood voor de persoonsvorm. Geniaal!

Waarom geniaal? Omdat die rode cirkel staat voor de persoonsvorm. En we de regels van de werkwoordspelling alleen bij de persoonsvorm gebruiken. Ik denk dat we de spelling van werkwoorden veel te ingewikkeld hebben gemaakt. We bieden kinderen allerlei regels en hun uitzonderingen aan. En nog meer uitzonderingen. Terwijl dat echt niet handig is. Niet nodig dus. De regels voor werkwoordspelling gelden alleen voor de persoonsvorm. Meer niet. Vaker niet. Zelfs niet bij een voltooid deelwoord. Dat maak je gewoon langer, je maakt gebruik van de gewone spellingregels. Een voorbeeld met een lastig werkwoord zoals gebeuren.

Het allermooiste gebeurt vandaag.
Het vreselijke is gisteren gebeurd.
Gebeurt is in de eerste zin een persoonsvorm dus gelden de regels van de werkwoordspelling (de ik-vorm met een t bij de derde persoon enkelvoud).
Gebeurd in de tweede zin is geen persoonsvorm dus ik schrijf het zoals ik denk het te moeten schrijven. Ik hoor een t, ik maak het langer en het wordt een d.

Stop dus direct met het aanbieden van al die ingewikkelde regels rondom spelling van werkwoorden. Maak het niet zo moeilijk. Praat al helemaal niet over het werkwoord gebruikt als bijvoeglijk naamwoord. Zodat kinderen niet ineens het verbrandde boek gaan schrijven. Voordat jij je lesje gaf zouden ze daar niet over peinzen. Zaai geen verwarring. Zaai orde en overzicht. Zoals montessori 100 jaar geleden ons al voor deed.

Esther Pelgrom
Augustus 2016

Afscheid

De kogel is door de kerk: we gaan een andere auto kopen. Na meer dan tien jaren trouwe dienst nemen we afscheid van onze blauwe en trouwe vriend. Best wel raar. Je hecht je meer aan je auto dan je dacht. Ik in ieder geval wel. Ineens weet ik van alles over het verschil tussen benzine en diesel, automaat en schakel, laadruimtes, zuinigheid. En euro’s niet te vergeten. Na enkele proefritjes nemen we onze beslissing. We onderhandelen met overgave en dan is de koop beslecht. In het najaar van 2015 kopen we een nieuwe auto. Een gloednieuwe auto nog wel en geen tweedehandse. Wow!

Ondertussen zijn we een half jaar en vele kilometers verder. Meer dan 20.000 (twintigduizend) kilometers heb ik ondertussen in onze nieuwe trouwe vriend gereden. Als dit zo doorgaat rijden we in een jaar bijna 45.000 kilometer. Dan kun je de wereld rondrijden, over de evenaar. En waar kom ik? Ik blijf in het prachtige Nederland. Nederland, een zeer klein landje op onze aardbol. En maak af en toe een uitstapje naar het buitenland. Ik suis over snelwegen. Op pad met mijn montessoriverhaal. Een prachtig verhaal. Tassen vol inspirerende materialen zeulen we mee. En in mijn TomTom telkens weer het adres van een andere montessorischool. Dat is de plek waar ik jou ontmoet. Waar we samen praten over onze idealen. Idealen die we waar willen maken. Boeiend onderwijs, voor de kinderen en voor jou.

 

En zo rijd ik ’s avonds weer over de snelweg. Mijn TomTom geeft nu hetzelfde adres als altijd aan: huis.
Heerlijk om weer thuis te komen. En morgen? Morgen ga ik weer op pad. Met een prachtig verhaal.

Esther Pelgrom

Taal

Boven het dak buigen de bomen zich
nog krom als grootmoeders boven een bed.

Als wij door de kamers lopen mompelt
en zucht het vage gebeden en verhalen.

Langs de beslagen ramen druppelen
onze namen langzaam naar beneden.

Hier woonden wij en zullen wij
niet meer komen.

(Rutger Kopland – Een lege plek om te blijven)

Mijn vader was hoogleraar theologie in Leiden en daarvoor rector van een theologisch opleidingsinstituut in Doorn. Ambtshalve mochten wij wonen op landgoed Hydepark in een heus landhuis met 20 gulle kamers. Voor- en om het huis stonden grote eikenbomen en kastanjes. Het huis lag verscholen in het bos. Het was een hol waarin je je veilig voelde terwijl stormen gierden en de regen de ramen striemde. Mijn vader schreef literaire columns in het blad “De Waagschaal”. In één van zijn columns schreef hij over onze tijd op het betoverende landgoed Hydepark. Boven het stukje zette hij het bovenstaande gedicht van Kopland. Ik was 14 toen ik het stukje en het gedicht las en was voor het eerst diep geraakt door taal en de beelden en gevoelens van weemoed en heimwee die taal kunnen oproepen.

Ik ging deze cursus blanco in en wist niet goed wat ik mocht verwachten. Ik heb geen last van onzekerheid als het gaat om mijn leraarschap. Ik denk dat ik inmiddels een aantal dingen goed kan en vooral dat ik veel gevoel voor kinderen heb en ook aanvoel wat een goede aanpak is. Mijn grootste leerpunt van deze cursus is eigenlijk geweest dat dit een grote valkuil is die, als je niet uitkijkt, zelfoverschatting, stilstand en zelfgenoegzaamheid in de hand werkt. Ik heb een aantal dingen goed gedaan MAAR ook een aantal dingen NIET…. Los van de didactische ins en outs zijn er vooral twee belangrijke ontwikkelingspunten voor mij persoonlijk (en wellicht ook de hele school…!) naar voren gekomen:

1. Creativiteit tonen in het zelf ontwikkelen van aansprekend taalmateriaal!
2. Taal is leuk, taal is prachtig, taalbeleving, taalplezier!

Wat zijn we bedroevend weinig bezig geweest met vooral dat tweede! Wat een gemiste kans. Aangespoord door onderwijsinspectie, hijgende ouders en eigen ambities hebben we ons gestort op de techniek! Spelling, zinsconstructie, stijl, woordenschat, interpunctie… regels, stampen en prenten.. dan is het goed…!

Ik bedacht me dat als er in het bovenstaande gedicht één of twee spelfouten hadden gestaan, er niets van de betekenis of ontroering verloren zou gaan. Haal een woord weg en dan is het meteen anders…. Taal is een middel. Een middel om contact te maken. Natuurlijk blijft er wrijving bestaan tussen dat wat men eist van kinderen op het gebied van techniek en dat wat “eigenlijk” belangrijk is… We zullen daarin mee moeten (blijven) gaan maar deze cursus heeft mij de ogen geopend dat we nog veel meer moeten doen om kinderen te inspireren, te prikkelen en te verleiden om de schoonheid van taal te ontdekken en verkennen. Voor mij persoonlijk is woordenschat een belangrijke voorwaarde om tot rijker taalgebruik te komen. Het werkje dat we gemaakt hebben is daarmee een aanzet om door te gaan. We moeten meer tijd steken in het ontwikkelen van werkjes waarmee we kinderen weten te grijpen..

De cursus is alleen daarin al bijzonder zinvol en nuttig geweest waarvoor mijn dank.

Reflectie op de Montessori-taalstudie maart 2016 door Jon van Gennep.

Gouden lokken

Ergens, in een dorp hier niet zo ver vandaan, woonde eens een meisje met goudblonde haren. In het dorp gebeurde nooit iets, terwijl het meisje daar nu juist zo van droomde. “Ik zou zo graag eens iemand willen redden. Iemand helpen die in nood is. Of een nobelprijs winnen. Ertoe doen.” jammerde het meisje dikwijls. Jaren verstreken waarbij de zon iedere dag op kwam en weer onder ging, maar niets veranderde. Het meisje geloofde vurig dat er toch een reden moest zijn dat die drang om een verschil te maken haar dagelijks bezig hield. Het had haar immers doen kiezen voor een opleiding tot leraar. Het was wat haar bewoog om iedere dag iets aan haarzelf te verbeteren. Het was haar grote inspiratie. Maar al naar hoe ouder het meisje werd, hoe minder zij nog geloofde dat de dag ooit zou komen dat zij het verschil zou kunnen maken. “Wel potjandrie” riep het meisje gefrustreerd uit, toen zij op een dag buiten de bordenwissers van haar klas stond uit te kloppen. “Is er dan niemand die mij kan vertellen hoe ik dit vuur in mij kan doven, want ik word er nu echt een beetje moe van!”

Op dat moment gebeurde er iets wonderlijks. Vanuit het stof van de wissers leken als uit het niets twee goede feeën tevoorschijn te komen. Van verbazing kon het meisje geen woord meer uitbrengen. Haar adem stokte. “Maar meisje,” zei één van de feeën, die wel de meest wijze fee moest zijn. “Het vuur doven zou eeuwig zonde zijn. Bij eenieder, dus ook bij jou.” Het meisje staarde met grote ogen naar de wijze fee. “Beter is het vuur aan te wakkeren in anderen, zodat je het gevoel kunt delen. Ik zal jou leren hoe je dat kunt doen, heb vertrouwen.” De wijze fee tikte met haar toverstaf zachtjes op het hoofd van het meisje, dat nog steeds zonder woorden stond en dit wonder aanschouwde. Een tweede, energieke fee was inmiddels naast de wijze fee verschenen. “Ik doe dat altijd zus. Of zo. Of op één van de 98247129 andere manieren. Hier heb ik een leuke website die je erbij kunt gebruiken, dan kun je vandaag nog van start. Ik heb ook alvast dit artikel voor je gedownload, het slaat de spijker op zijn kop. Misschien haal jij er ook wel inspiratie uit.” En bij iedere zin, tikte de energieke fee zachtjes op het hoofd van het meisje. Nu zag het meisje pas wat er écht gebeurde. “Mijn haar!” riep ze verbaasd. “Het wordt steeds langer!” En verdraaid, ze had gelijk. Bij iedere tik op het hoofd van het meisje, waren haar goudblonde haren een stukje langer geworden. Met haar handen voelde zij er doorheen. “Dit is.. Ik ben.. Wat is dit allemaal?” vroeg het meisje toen zij haar stem teruggevonden had. “Met Montessori heb je goud in de handen.” zei de wijze fee zacht, alvorens zij en de energieke fee weer in het niets verdwenen.

Het meisje bleef achter. Dacht nog eens diep na over wat zij zojuist had ervaren, en liep toen strijdlustig weer naar binnen. Ze bekeek haar klas, die nu compleet anders leek te zijn. En hoewel zij wist dat zij haar haren nog veel langer zou moeten laten groeien om goed te begrijpen wat haar nu werkelijk was overkomen, sprak zij zichzelf vol moed toe. “Morgen,” zei het meisje, “morgen zullen we hier eens een flinke fik stoken.”

Suzanne Breeman

Poets jij elke dag je tanden?

Wat een rare titel voor een blog. Hoezo poets ik elke dag m’n tanden? Natuurlijk doe ik dat. Waarschijnlijk denk je daar niet eens zo over na, dit hoort gewoon bij je dag bij je persoonlijke verzorging. Heerlijk een frisse mond.

Poets jij ook elke dag je hersenen? Hé, deze vraag roept vast iets anders op. Hersenen poetsen? Even kietelen, krabbelen, in beweging krijgen. Even echt nadenken, niet op de automatische piloot.

Als je echt nadenkt is er veel activiteit in je hersenen. Op allerlei plekken is er beweging zichtbaar, sport in je hoofd. Van sporten word je moe van, je krijgt er een voldaan gevoel van en het geeft energie. Dit is dus een pleidooi voor leren, een pleidooi om je kennis te blijven opfrissen.

Maar ja, je bent al zo druk. Nu ook nog denken, leren, dat vraagt te veel. Denk je misschien. Ik ga weer even terug naar het tandenpoetsen. Wat doe je met ontstoken tandvlees? Je gaat juist poetsen. Ja, dat is zeer zeker pijnlijk. Je tandvlees geneest echter wel sneller. Zo ook met drukte en vermoeidheid. Door nieuwe dingen te leren krijg je juist weer energie. Je laat je inspireren.
Het kan toch niet zo zijn, dat in een school waar alles draait om leren, wij nieuwe kennis niet opzoeken. Dat we het aanbod van een cursus of een inspirerende studiedag aan ons voorbij laten gaan. We verwachten dat onze kinderen leren en zelf…..

 (Ellis en het verbreinen, Jolles, 2012)

Hersenen poetsen: gewoon als onderdeel van je dagelijkse persoonlijke verzorging. Heerlijk een fris hoofd.

Esther Pelgrom

Een verhaal uit de jaren dertig van de vorige eeuw

 

De vakantie is een mooie tijd om te mijmeren, een mooie tijd voor allerlei ontdekkingen en een mooie tijd voor onverwachte ontmoetingen. Zo fietste ik langs de waterrand mee met mijn zoon die in zijn skiff zat. Hij roeit al een aantal jaren en op deze mooie zomerse dag ging ik eens mee. Ik raakte aan de praat met zijn coach Jan Willem. Zijn dochter zat een aantal jaren geleden bij mij in de middenbouw. Ik herinner mij haar worsteling met letters en woorden nog goed. Jan Willem en ik spraken wat over het roeien, het weer, je kent het wel. En ja, toen kwamen we ook aan de praat over het montessori onderwijs. Hij vertelde dat zijn moeder in de jaren twintig naar de montessori bewaarschool ging. Onverwacht was hij deze vakantie bij het opruimen een boekje en twee foto’s tegengekomen. Ik reageerde enthousiast en nog diezelfde avond kwam Jan Willem mij het boekje en de foto’s brengen.

Nu weet ik dat foto’s uit de oude doos altijd wat nostalgie oproepen, heimwee naar die goede oude tijd. Nu denk ik zeker niet, dat vroeger alles beter was en voel ik me ook geen Montosauriër. Toch wil ik graag een stukje delen uit tien jaren montessori onderwijs van oktober 1931 (uitgegeven door de vereeniging “De Amsterdamse Montessorischool”).
Het is een antwoord van een vader op de vraag, wat hem had doen besluiten zijn drie zonen achter elkaar naar de Montessorischool te zenden. Hij zei ongeveer het volgende:

“Op de Montessorischool wordt speciaal gelet op karaktervorming, de kinderen leren er observeren, zelfstandig onderzoeken, initiatief ontplooien, alles zonder hun spontane arbeidslust te verliezen. Zij werken thans niet om cijfers, maar uit plezier in het werk, zo zullen zij later niet vragen: “Behoort dit of dat nu ook tot mijn taak?”, maar doen wat hun hand vindt om gedaan te worden.
In het kort: de Montessorischool kweekt die eigenschappen aan, die mijn jongens bij uitstek geschikt zullen maken voor leidende, zelfstandige posities. Met wat goede wil kan elkeen zich in enkele maanden bekwamen voor elke ondergeschikte betrekking, maar persoonlijkheden, die geschikt zijn om iets te organiseren of te leiden zijn zeldzaam. Daar ik nu gezien heb, dat op de Montessorischool de persoonlijkheid niet onderdrukt wordt, maar zich vrij kan ontplooien, zond ik mijn jongens er vol vertrouwen heen, en had er nooit spijt van.”

Esther Pelgrom