Maria Montessori
Wie was zij?
Een kind met eigenwaarde en zelfkennis, stopt langzaamaan met het vragen naar goedkeuring van anderen. Zo worden kinderen onafhankelijk en kunnen ze zich gelukkig voelen. De ideeën van Montessori ontstonden begin 1900 en zij wijdde heel haar leven aan haar liefde voor kinderen. Haar ideeën werden een eeuw geleden lang niet altijd goed begrepen. En vertel je in de 21e eeuw over Montessori dan weet niet iedereen direct waar je het over hebt. Wat de essentie is van de montessoristijl. Als je dan aan het vertellen slaat en haast niet meer kunt stoppen, dan blijken mensen vaak gefascineerd te luisteren naar jouw voorbeelden. In het kort vertellen we hier over het leven van Maria Montessori een beroemde Italiaanse arts, filosoof en pedagoog.
Visionaire grondlegger
Maria Montessori werd op 31 augustus 1870 in Chiaravalle in Italië geboren. Zij woonde er niet lang, al snel verhuisde zij met haar vader en moeder naar Rome. Montessori studeerde geneeskunde en werd een van de eerste vrouwelijke artsen in Italië. Zij ontwikkelde een voorkeur voor de ontwikkeling van kinderen. Ze bestudeerde de methoden van de Franse artsen Itard en Séguin en deed allerlei ontdekkingen in haar werk met kinderen met een ontwikkelingsachterstand. Montessori was verbaasd over de progressie die ze zag. Ze raakte ervan overtuigd dat de kinderen meer gebaat waren bij pedagogische zorg dan bij medische zorg.
Casa dei Bambini
In het begin van de jaren 1900 kreeg Montessori een uitnodiging om in een huizenblok in Rome een kinderhuis op te zetten volgens haar ideeën. Montessori dacht dat haar ontdekkingen zouden werken bij alle kinderen. In 1907 opende Casa dei Bambini zijn deuren in een arbeiderswijk, het eerste kinderhuis onder haar leiding. Hier legde ze met haar observaties van verschillende kinderen de basis voor haar methode. Over heel de wereld sprak Montessori over haar ontdekkingen en haar visie. En met name dames uit de betere kringen gingen aan de slag met haar ideeën. In de privésfeer ontstonden groepjes met kinderen en leidsters die gingen werken volgens de principes van Montessori.
De kenmerken en veranderingen die gezien werden bij de armere kinderen leken in tegenspraak met het gedrag van rijke kinderen van dezelfde leeftijd. Dat leek raar. Montessori noemde daarvoor twee redenen: het rijke kind wordt te veel geholpen door de volwassene en heeft een overvloed aan speelgoed. Kortom, begeerte naar bezit en afhankelijkheid zijn de voornaamste afwijkingen van kinderen uit vooraanstaande gezinnen.
Bezit en afhankelijkheid verhinderen de opbouwende arbeid van het kind en laten vaak blijvende sporen in het karakter na.
Dit was een heel belangrijke observatie. Zo zie je in de huidige montessoriomgevingen kinderen die zeker niet behandeld worden als prins of prinses. Als een volwassene sneller of beter een boterham smeert dan het kind en het dan ook nog eens vaker doet, hoe leert een kind dan zelf boterhammen smeren?
Mario
Montessori krijgt een relatie met Giuseppe Montesano en wordt zwanger. In die tijd is dat onhandig voor een ongetrouwde vrouw. En trouwen zou betekenen dat ze moet stoppen met haar levenswerk. Haar zoon Mario zal opgevoed worden op het platteland bij familie. Het lijkt erop dat haar moeder hier een grote rol in heeft gespeeld.
Mario zal zich later herinneren dat er in zijn jeugd regelmatig een deftige dame kwam kijken, op afstand. Dat was Maria. Mario zal een belangrijke rol gaan spelen in de nalatenschap van Maria. Heel het kosmische denken is door hem verder uitgewerkt.
Passie
Montessori vertelde niet alleen in vurige presentaties over haar ideeën.
Het liefst liet ze deze zien, geïnteresseerden konden haar werk overal bekijken. Hoe? Door stil te zitten en niets te zeggen, door het observeren van kinderen die aan het werk waren.
Tijdens de wereldtentoonstelling in 1915 in San Francisco liet Montessori een glazen klas plaatsen. Kinderen uit een kansarme omgeving mochten in dit ingerichte klaslokaal aan het werk. Internationale toeschouwers keken hun ogen uit. Montessori werd op diverse plaatsen op de wereld uitgenodigd om te vertellen over haar ideeën. Ze enthousiasmeerde en inspireerde talloze mensen om haar te volgen en kinderen op te voeden vanuit haar emanciperende visie. En zo verspreidde zich haar visie over heel de wereld.
In 1927 werd de eerste Nederlandse montessorischool geopend in Amsterdam. Al vanaf 1916 waren er montessori kleuterscholen. En in 1930 ontstond de eerste montessorischool voor voortgezet onderwijs in Amsterdam[1]. Montessori woonde vanaf 1946 tot haar dood in Nederland. Ze overleed in 1952 tijdens een vakantie in Noordwijk aan Zee.
Op haar graf in Noordwijk staat de volgende tekst:
Ik vraag de lieve en machtige kinderen om samen met mij te bouwen aan vrede in de mens en in de wereld.
En ik vraag jou, bouw jij met ons mee?